CB Radio
Nazwa CB Radio pochodzi od angielskich słów "Citizens Band Radio" i oznacza "Radio Pasma Obywatelskiego”. Jak zatem wskazuje nazwa, jest to łączność radiowa dostępna dla wszystkich obywateli. CB radio to rodzaj łączności radiowej realizowanej za pomocą prostych i stosunkowo niedrogich urządzeń i nie wymagającej wysokich kwalifikacji ani żadnych uprawnień. To radio obywatelskie przeżywa obecnie swój renesans i jest wręcz niezastąpione w wielu sytuacjach. Podstawową zaletą radia CB jest możliwość nawiązywania łączności z punktami ruchomymi (np. w samochodzie lub na jachcie). Łączność można nawiązać również z osobami nieznajomymi, tu żaden telefon komórkowy nie pomoże. Stwarza ponadto możliwość bezpośredniego nawiązywania kontaktu między zainteresowanymi bez ograniczeń wynikających z rozmieszczenia sieci telekomunikacyjnej.
W Polsce, do lipca 2004 roku, aby móc nadawać w paśmie CB Radio należało uzyskać stosowne pozwolenie. Obecnie w świetle Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 lipca 2004 r. (Dz. U. Nr 169, poz. 1774) nie wymaga pozwolenia radiowego używanie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych Radia Obywatelskiego w zakresie częstotliwości 26,96-27,41 MHz pracujących z modulacją częstotliwości lub amplitudy (FM/AM/SSB) z mocą wyjściową nadajnika do 4W dla FM i AM oraz z mocą 12W dla SSB.
Podstawowym rodzajem modulacji stosowanym w Polsce jest modulacja amplitudy AM. Ze względu na mniejsze zakłócenia oraz wyższą jakość odbioru zaleca się stosowanie modulacji częstotliwości FM. Dopuszczalne jest stosowanie modulacji jednowstęgowej SSB, co umożliwia zwiększenie zasięgu i polepszenie jakości transmisji (większy odstęp od szumów i zakłóceń. Urządzenia przystosowane do pracy SSB SA bardziej skomplikowane a zatem i droższe. Maksymalna moc nadajnika pracującego z modulacją AM lub FM wynosi 4W, w przypadku modulacji SSB nadajniki mogą pracować z mocą 12W. Osiąga się połączenia o zasięgu nawet kilkudziesięciu kilometrów.
Zakresy częstotliwości CB
W komunikacji radiowej CB obowiązuje międzynarodowy podział pasma 27MHz na następujące zakresy:
A - 26,065 do 26,505 MHz,
B - 26,515 do 26,955 MHz,
C - 26,965 do 27,405 MHz,
D - 27,415 do 27,855 MHz,
E - 27,865 do 27,995 MHz.
Te zakresy częstotliwości podzielone są na kanały oddalone od siebie o 10kHz. Każdy zakres obejmuje 40 kanałów. Częstotliwości podane są w „piątkach”. Ponieważ ze względów historycznych w Polsce kanały użytkowane są "w zerach" (częstotliwość kończy się zerem), zatem od powyższych częstotliwości należy odjąć 5kHz.
Stąd też polskie przepisy komunikacji radiowej przewidują dla radia CB 40 kanałów w paśmie C, w zakresie częstotliwości 26,960 - 27,400MHz. Jest to tzw. podstawowa czterdziestka, czyli 40 kanałów oddalonych od siebie co 10kHz. Pomiędzy niektórymi kanałami istnieje odstęp 20kHz. Te puste miejsca są nazywane dziurami i zwykle oznacza się je numerem poprzedzającego kanału razem z literką A. Te kanały to 3A, 7A, 11A, 15A oraz 19A. Kanały z literą A są wykorzystywane na urządzeniach wyposażonych w funkcję "+10kHz" lub "-10kHz".
Kanał | F [MHz] | Kanał | F [MHz] |
1 | 26.960 | 21 | 27.210 |
2 | 26.970 | 22 | 27.220 |
3 | 26.980 | 23 | 27.250 |
4 | 27.000 | 24 | 27.230 |
5 | 27.010 | 25 | 27.240 |
6 | 27.020 | 26 | 27.260 |
7 | 27.030 | 27 | 27.270 |
8 | 27.050 | 28 | 27.280 |
9 | 26.060 | 29 | 27.290 |
10 | 26.070 | 30 | 27.300 |
11 | 27.080 | 31 | 27.310 |
12 | 27.100 | 32 | 27.320 |
13 | 27.110 | 33 | 27.330 |
14 | 27.120 | 34 | 27.340 |
15 | 27.130 | 35 | 27.350 |
16 | 27.150 | 36 | 27.360 |
17 | 27.160 | 37 | 27.370 |
18 | 27.170 | 38 | 27.380 |
19 | 27.180 | 39 | 27.390 |
20 | 27.200 | 40 | 27.400 |
W podstawowym paśmie istnieje kilka kanałów przeznaczonych do zastosowań specjalnych. Kanał 9 (27,060 MHz) jest kanałem ratunkowym i służy do wzywania pomocy. Nie wolno zatem prowadzić na nim zwykłych rozmów. W niektórych regionach kraju na tym kanale prowadzi nasłuch straż pożarna, w innych ochotniczo CB radiowcy, którzy w razie potrzeby przekażą informacje. Kanał 19 (27,180 MHz) jest wykorzystywany przez kierowców do wzajemnego informowania się o sytuacji na drodze i jest nazwany kanałem drogowym. Kanał 28 (27,280 MHz) jest kanałem wywoławczym na większości obszaru Polski, na którym wywołuje się rozmówcę, a potem zmienia się częstotliwość w celu prowadzenia rozmowy. Przyjęło się też, że kanał 2 wykorzystuje się do wzywania taksówek i łączności między nimi.
Radia CB
Urządzenia ręczne CB (przenośne) zawierają w jednej obudowie wszystkie elementy niezbędne do samodzielnego działania. Takie radiotelefony są z reguły małe i lekkie. Najczęściej są wyposażone w antenę składaną. Często stosuje się również wygodniejszą krótką antenę gumową, lecz wtedy radiotelefon ma mniejszy zasięg. Czasami istnieje możliwość zamiennego stosowania obu anten. Radiotelefony ręczne są zasilane z wewnętrznych źródeł zasilania (baterie lub akumulatory), dzięki czemu mogą być stosowane w terenie, gdzie nie ma możliwości podłączenia do zasilacza. Często jednak istnieje możliwość podłączenia radiotelefonu przenośnego do zewnętrznego źródła zasilania (akumulator samochodowy lub zasilacz stabilizowany). Najczęściej akumulatory mogą być ładowane bez konieczności ich wyjmowania z obudowy, bowiem radiotelefony są wyposażane w odpowiednie gniazda do podłączenia ładowarek. Ze standardową anteną zasięg radiotelefonu ręcznego przy 4W mocy nadajnika to około 10km.
Urządzenia przewoźne CB to radiotelefony przeznaczone do pracy w samochodach lub na jachtach. Czasami są stosowane również jako urządzenia bazowe. Dzięki zastosowaniu zewnętrznej anteny, zasilacza i mikrofonu uzyskuje się wyższą jakość pracy urządzenia. Jako źródła zasilania stosuje się akumulatory samochodowe lub zasilacze stabilizowane. Antena jest umieszczana na zewnątrz samochodu, jachtu lub na dachu budynku. Sposób i miejsce zamocowania anteny ma istotny wpływ na jakość pracy urządzenia. Radiotelefon nie musi być w tym przypadku mały i może pobierać więcej prądu. Dzięki temu cena jest na ogół niższa, niż w przypadku urządzeń przenośnych o porównywalnych parametrach. Osiągane zasięgi przy standardowych antenach samochodowych to 10-20km.
Urządzenia stacjonarne CB są na ogół większe i cięższe, mają wewnętrzne zasilacze sieciowe. Specjalne anteny bazowe zapewniają bardzo dobrą jakość odbioru i nadawania. Ze względu na swoje rozmiary nie nadają się do przemieszczania. Zasięg takiej radiostacji może wynosić nawet około 50km. W warunkach domowych często stosuje się radiotelefony przewoźne, które są w takim przypadku zasilane z dodatkowego zasilacza stabilizowanego. Zasilacz taki musi dostarczać napięcie stabilizowane w wysokości około 13,8V i umożliwiać pobór prądu 2-5A.
Anteny CB
Jednym z najważniejszych elementów CB radio jest antena. To od niej zależy zasięg a często i jakość odbioru. Zasadniczo anteny można podzielić na:
- do radiotelefonów ręcznych,
- bazowe (stacjonarne),
- przewoźne (samochodowe).
Anteny do radiotelefonów ręcznych można podzielić na anteny teleskopowe oraz anteny helikalne zwane gumowymi. Anteny teleskopowe długości do 1,5m dają zasięg około 15-20km. Anteny helikalne długości kilkunastu centymetrów dają zasięg do 10km.
Antena nie może być zbyt krótka, do długość anteny przekłada się wprost na zasięg radia CB. Z długością anteny nie należy jednak przesadzać, gdyż zbyt długa antena umieszczona na dachu ciężarówki może zaczepić o wiadukt lub o linie tramwajowe. Na rynku spotyka się anteny przewoźne 1/4 , 1/2 i 5/8 fali. Są to długości elektryczne - anteny te mają wymiary o wiele krótsze od anten stacjonarnych, ponieważ w swojej budowie posiadają cewkę wydłużającą. To zaś powoduje, że antena długości 1m, może być dopasowana do 5/8 fali. Antena przewoźna 5/8 fali w nie może żadnym razie równać się z anteną stacjonarną. Przy wyborze anteny należy zwrócić uwagę na jej szerokość pasma oraz zysk energetyczny. Przy dobrze zestrojonej antenie można słyszeć stacje bazowe odległe o kilkadziesiąt kilometrów i osiągnąć zasięg nadawania 15-20km.
Wśród podstawowych typów anten stacjonarnych rozróżniamy anteny 1/4, 1/2 , 5/8 , 6/8 fali. Antena 1/4 ma promiennik długości około 3,5m i 4 przeciwwagi umieszczone pod kątem 135 stopni względem promiennika. Antena 1/2 ma długość około 5,2m i nie ma przeciwwag. Posiada zysk energetyczny większy od 1/4 oraz szersze pasmo częstotliwości. Długość promiennika wynosi około 6,6-6,9m dla anteny 5/8. Antena taka ma najczęściej 4 przeciwwagi długości około 2,7m. Przy montażu anten stacjonarnych należy dążyć do możliwie najwyższego punktu zamontowania anteny. Zysk wynikający z podniesienia anteny o zazwyczaj kompensuje straty spowodowane większą długością przewodu. Dobrze dobrane i prawidłowo zamontowane anteny zapewnią zasięg do około 50km.
Ponadto przy wyborze anteny należy zwrócić uwagę grubość promiennika mającą wpływ na mechaniczną stabilność pracy i rodzaj uchwytu w zależności od przewidywanego miejsca i sposobu montażu.
Wśród anten samochodowych spotyka się anteny mocowane na stałe i anteny na uchwytach rynienkowych, bagażnikowych i na podstawie magnetycznej. Najwygodniejsze są oczywiście anteny na podstawie magnetycznej, bo można je bardzo łatwo zdemontować. Jednak przy częstym zakładaniu i zdejmowaniu należy liczyć się z porysowanym lakierem na dachu. Ponadto anteny magnesowe nie mają kontaktu elektrycznego z masą, zatem ich osiągi są nieco gorsze od anten mocowanych na stałe.
Na powyższych fotografiach przedstawiono przykładowe uchwyty: rynienkowy, bagażnikowy i podstawę magnetyczną.
Autor: Aleksy Kordiukiewicz
Ofertę sprzętu CB radio wraz z opisami, fotografiami i kartami katalogowymi można obejrzeć w katalogu internetowym AVAL.