Pogłos - warunki i kształtowanie

1. Warunki pogłosowe

Rozchodzenie się dźwięku w pomieszczeniu zależy od wymiarów i kształtu pomieszczenia oraz od struktury powierzchni ograniczających pomieszczenie, jak też od własności akustycznych przedmiotów w nim się znajdujących. Wymienione czynniki mają wpływ na prędkość zanikania energii dźwiękowej w pomieszczeniu, co z kolei wpływa w sposób zasadniczy na zrozumiałość mowy, poprawne brzmienie muzyki oraz na wartość poziomu dźwięku w pomieszczeniu. Najważniejszym, ze względów akustycznych, parametrem pomieszczenia jest czas pogłosu, tj. czas, w jakim natężenie dźwięku, od momentu wyłączenia jego źródła zmaleje o 60dB.

Czas pogłosu można orientacyjnie i w uproszczeniu wyznaczyć korzystając ze wzoru Sabine’a:

T = 0,163V / Ac

w którym:
T -czas pogłosu w [s], V - objętość pomieszczenia w [m. sześciennych], Ac -całkowita chłonność akustyczna pomieszczenia w [m.kw.], przy czym Ac = a1A1+ a2A2 + a3A3 + ..., gdzie A1, A2, A3 ... to powierzchnie wewnętrzne pomieszczenia, a a1, a2, a3 ... to odpowiadające im współczynniki pochłaniania. W związku z faktem, że współczynniki pochłaniania a zależą od częstotliwości dźwięku, również czas pogłosu danego pomieszczenia jest funkcją częstotliwości. Poniżej przedstawiamy wartości a dla kilku materiałów:

Pogłosowy współczynnik pochłaniania dźwięku dla różnych częstotliwości a

Rodzaj materiału	125 Hz	250 Hz	500 Hz	1000 Hz	2000 Hz	4000 Hz
Beton surowy	0,010	0,012	0,016	0,019	0,023	0,035
Tynk wapienny na murze	0,010	0,020	0,020	0,030	0,040	0,040
Marmur, granit	0,010	0,010	0,010	0,013	0,015	0,019
Deski strugane d=2cm	0,070	0,050	0,090	0,130	0,130	0,170
Parkiet na asfalcie	0,030	0,040	0,060	0,120	0,100	0,170
Dywan 11 mm na betonie	0,090	0,060	0,240	0,240	0,280	0,310
Linoleum	0,020	0,025	0,030	0,035	0,040	0,040
Szkło grubości 3 mm	0,035	0,032	0,027	0,023	0,020	0,010
Fotel	0,150	0,130	0,220	0,310	0,280	0,270

Jak wspomniano wyżej, zbyt długi czas pogłosu zmniejsza zrozumiałość mowy, jak i wyrazistość dźwięków muzycznych, gdyż zniekształca i sumuje następujące po sobie dźwięki. Ponadto powoduje on zwiększenie poziomu hałasu od źródeł znajdujących się w danym pomieszczeniu. Dzieje się to w wyniku zwiększenia całkowitej mocy akustycznej docierającej do słuchacza o energię fal odbitych od powierzchni ograniczających.

Z drugiej strony, zbyt mały czas pogłosu, spowodowany dużą chłonnością akustyczną pomieszczenia, jest również niepożądany. Kolejne impulsy dźwiękowe są oddzielone od siebie i dlatego dźwięk brzmi głucho. Do nagłośnienia całej objętości pomieszczenia konieczne jest w tym przypadku źródło dźwięku o większej mocy akustycznej.

Istnieje zatem zagadnienie wyboru optymalnego czasu pogłosu i to nie tylko dla jednej częstotliwości, ale dla całego pasma. Dla  każdego pomieszczenia, w zależności od rodzaju mowy i muzyki, jak też w zależności od jego objętości, określa się optymalny przedział wartości czasu pogłosu i jego optymalną charakterystykę w funkcji częstotliwości.

W dużym uproszczeniu można przyjąć następujące zalecane zakresy czasu pogłosu:
- pomieszczenia przeznaczone do przekazywania informacji słownych - 0,5 - 1,0s,
- pomieszczenia przeznaczone do przekazywania sygnałów muzycznych, obiekty sportowe - 1,0 - 2,0s,
- obiekty sakralne - 1,5 - 3,0s.

2. Kształtowanie warunków pogłosowych

Najczęstszym powodem podjęcia próby doprowadzenia czasu pogłosu nagłaśnianego pomieszczenia do wielkości mieszczącej się w zalecanym przedziale jest niewystarczająca zrozumiałość przekazów słownych. W takich przypadkach adaptacja akustyczna polega na celowym dobraniu i rozmieszczeniu na powierzchni wewnętrznej sali zespołu materiałów dźwiękochłonnych o odpowiednio zestawionych współczynnikach pochłaniania dźwięku. Materiałami najczęściej stosowanymi do adaptacji akustycznej są: drewno, materiały porowate, jak tkaniny, kotary, dywany itp. Doskonałym materiałem dźwiękochłonnym jest naturalna lub sztuczna zieleń. W przypadku gdy wyżej przedstawione „naturalne” materiały pochłaniające okażą się niewystarczające, konieczne jest zastosowanie materiałów produkowanych specjalnie na potrzeby adaptacji akustycznych o odpowiednio dobranych parametrach.

Na podstawie:
Jerzy Gintrowicz
Poradnik instalatora
www.itc-pa.pl